Keşfedilen yeni bir taş disk, antik bir Maya top oyunu olan Pelota’yı resmediyor

Meksika’nın güneyindeki ikonik Chichén Itzá bölgesinde eski bir Maya top oyununu betimleyen taş bir disk gün ışığına çıkarıldı. Basitçe “pelota” (“top”) olarak bilinen sporun Maya İmparatorluğu’nun toplumsal ve politik hayatında kıymetli bir rol oynadığına inanılıyor ve arkeologlar, bu yapıtın 1.100 yıldan daha uzun müddet evvel oynanan bir maçın anısına yapılmış olabileceğini düşünüyor.

Üzerine klasik pelota grubu giyen iki figürün resmi bulunan, etrafı glifli bir metin şeridi ile oyulmuş olan yapıta Pelota Oyuncularının Diski ismi verildi. Araştırmacılar, yazıtın içinde Maya takviminde MS 894 yılına denk gelen bir tarihe referans buldular.

Çapı 32,5 santimetre ve tartısı 40 kilogram olan eser, Casa Colorada (Renkli Ev) ismi verilen bir yapının içinde bulundu. İsmini kırmızıya boyanmış iç yerlerinden alan ve Chichanchob olarak da bilinen kompleksin kendi pelota kortu bulunuyordu.

Arkeolog Francisco Pérez Ruiz, Meksika Ulusal Antropoloji ve Tarih Enstitüsü (INAH) tarafından yayınlanan bir bildiride “Bu alanda hiyeroglif yazı bulmak enderdir ve hatta tam bir metin bulmak daha da enderdir. En son bulunan bir örneğin üzerinden 11 yıl geçti” diyor.

Yazıtta belirtilen tarihe nazaran, disk muhtemelen Klasik yahut Erken Post-klasik Maya dönemine kadar uzanıyor. Pérez Ruiz’in söylediğine nazaran, eser muhtemelen o sırada Casa Colorada’da gerçekleşen bir pelota maçıyla ilgili değerli bir olayı işaret ediyordu.

Kazınmış imgeyi tanım eden arkeolog Santiago Alberto Sobrino Fernández, “soldaki karakter tüylü bir başlık ve muhtemelen bir nilüfer üzere çiçek halinde bir ögenin bulunduğu bir nesil takıyor. Yüzle tıpkı hizada, nefes yahut ses olarak yorumlanabilecek bir kaydırma bulunuyor. Rakip oyuncu, Chichén Itzá’da birçok sefer temsil edildiği görülen, ‘yılan sarığı’ olarak bilinen bir başlık takıyor. Birey pelota oynamak için kollayıcı kıyafet giyiyor.”

Maçın sonucu üzere diskte anılan oyuncuların kimliği de bilinmiyor, lakin yazının daha fazla yorumlanması hem maçın tabiatını hem de son skoru ortaya çıkarabilir.

Pelota nedir?

Pelota tipik olarak oyuncuların kalça, dirsek yahut dizlerini kullanarak ittiği lastik bir topla oynanırdı. Araştırmacılar, oyunun sembolik bir mana taşıdığına inanıyor ve evvelki araştırmalar, birtakım pelota toplarının meyyit Maya hükümdarlarının küllerini bile içerdiğini gösteriyor.